Sperma örneğinin görünümü, mikroskobik inceleme öncesinde değerlendirilir:

Renk: Normal sperma beyazdan krem rengine kadar değişir. Anormal renkler (kanlı, sarımsı) enfeksiyon veya diğer sorunları gösterebilir.
Koku: Anormal bir koku enfeksiyon belirtisi olabilir.
Hacim: Ortalama ejakülat hacmi yaklaşık 4-8 mL’dir.
pH: Genellikle 6.5-7.5 arasında olmalıdır. Anormal pH, üreme kanalı enfeksiyonlarını veya başka sağlık sorunlarını gösterebilir.

3. Mikroskobik İnceleme

Mikroskop altında spermanın çeşitli özellikleri değerlendirilir:

a. Motilite (Hareketlilik)

Spermanın hareket kabiliyeti dölleme kapasitesinin temel göstergesidir.

Genel hareketlilik (%): Spermanın ne kadarının hareket ettiğini gösterir.

Progresif hareketlilik: İleri doğru hareket eden sperm yüzdesidir.

Motilite %70’in üzerinde olmalıdır.

b. Konsantrasyon

Spermanın bir mililitresindeki spermatozoa sayısı hesaplanır.

Yoğunluk genellikle 800 milyon - 2 milyar/mL arasında olmalıdır.

c. Morfoloji (Şekil)

Sperm hücrelerinin yapısal özellikleri incelenir.

Normal sperm oranı: Baş, orta parça ve kuyruk anomalileri değerlendirilir.

Normal morfoloji oranı en az %70 olmalıdır.

d. Canlılık Testi

Ölü ya da canlı sperm yüzdesini belirlemek için boyama yöntemleri (örneğin Eozin-Nigrosin boyası) kullanılır.

Canlı sperm yüzdesinin %80 veya üzerinde olması istenir.

e. Akrozom Durumu

Spermin yumurta zarını delme kabiliyeti için önemli olan akrozom yapısı değerlendirilir.

Akrozom bütünlüğü bozulmuş sperm, döllenme yeteneğinde düşüklüğe neden olabilir.

f. Yabancı Maddeler

Sperma örneğinde lökosit, epitel hücreleri, bakteri veya diğer partiküller incelenir. Bunlar enfeksiyon veya kontaminasyonun göstergesi olabilir.

4. Özel Testler

Bazı durumlarda daha ayrıntılı analizler gerekebilir:

DNA hasarı testleri: Spermin genetik materyalinin bütünlüğünü değerlendirir.

Osmotik şok testi: Sperm membranının sağlamlığını ölçmek için yapılır.